POGON SIEDLCE

Z kart historii futbolu w Siedlcach

Pierwszy udokumentowany publiczny pokaz gry w piłkę nożną na ziemiach polskich odbył się we Lwowie 14 lipca 1894 r. Mieszkańcy Siedlec zaczęli grać w futbol kilkanaście lat później, w połowie drugiej dekady XX wieku. Według wydanych wspomnień siedleckich emigrantów, w latach 1916-1918 w Siedlcach rozgrywała mecze żydowska drużyna Sztern (Gwiazda), której przeciwnikami były inne drużyny zakładane w mieście.

W 1917 r. w okupowanych wówczas przez wojska niemieckie Siedlcach, działająca na poły jawnie, na poły konspiracyjnie komórka Polskiej Organizacji Wojskowej skierowała do władz miasta podanie o zalegalizowanie Towarzystwa Sportowego Piechur, ale pismo POW pozostało bez odpowiedzi.

Kolejne inicjatywy organizacyjne pojawiły się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Na początku czerwca 1921 r. istnienie drużyn futbolowych w Siedlcach odnotowała centralna prasa: „Na prowincji powstały nowe kluby piłki nożnej, mianowicie: w Lublinie, Białymstoku, Wilnie, Siedlcach, Brześciu Litewskim. Objaw ten jest niezwykle pocieszający i świadczy o ogromnym rozwoju sportu piłki nożnej na terytorjum byłej Kongresówki”.

Pierwszym w Siedlcach polskim stowarzyszeniem z drużyną piłkarską, mającym cechy współczesnej organizacji sportowej, był Klub Sportowy Strzelec, założony 5 września 1921 r. przy Związku Strzeleckim. W premierowym meczu 30 października 1921 r. Strzelec pokonał drużynę Maccabi Siedlce 5:1.

W tym czasie piłką nożną zainteresowali się gimnazjaliści. W latach dwudziestych w Siedlcach istniały gimnazjalne kluby i drużyny o nazwach: Syrena, przekształcona w 1924 r. w Promień (w Gimnazjum Męskim Władysława Szwedowskiego), Przyszłość (w Gimnazjum im. Hetmana S. Żółkiewskiego), Vulcan (w Gimnazjum im. B. Prusa, skupiający także młodzież pozaszkolną), Polot (w Seminarium Nauczycielskim), Kazimierzak (Szkoły Rolniczej im. Króla Kazimierza Wielkiego).

W innych środowiskach Siedlec w okresie II Rzeczpospolitej istniały drużyny piłkarskie o nazwach: Skra oraz KS OM TUR (PPS), Ogień (Straży Pożarnej), Pogoń (policyjna) i KPW Ognisko (kolejarska).

Piłka nożna była bardzo popularna w środowisku żydowskim Siedlec. Obok najstarszej Gwiazdy (Sztern) istniały: Kadimah (Naprzód), Maccabi, Hakoah, Morgensztern (we wspomnieniach emigrantów Gwiazda Poranna, w pismach sportowych i prasie siedleckiej tamtego okresu - Jutrznia), Hapoel, Kraft. Ponadto komórka KZMP utworzyła w Siedlcach w 1927 r. ŻRKS Żar, który po ujawnieniu się w listopadzie 1928 r. poprzez złożenie podania do starostwa nie został zalegalizowany, a jego organizatorów spotkały represje karne.

Jednak największy wpływ na rozwój futbolu w Siedlcach, poprzez udział w rozgrywkach ligowych i rozgrywanie meczów z drużynami z innych miast, miały bez wątpienia stacjonujące w garnizonie jednostki wojskowe, z klubami WKS 22. pp i WKS 9. pac. Zdecydowanie większą popularnością wśród mieszkańców miasta cieszyli się piłkarze ze sformowanego w listopadzie 1918 r. w Siedlcach 22. pułku piechoty, który następnie uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Drużyna piłkarska w 22. pp, a zaraz potem WKS 22. pp, powstała najpóźniej w 1921 r. podczas stacjonowania jednostki na Wileńszczyźnie, gdy skierowanych do pułku utalentowanych piłkarsko rekrutów ppor. Mieczysław Janowski wcielił do jednej kompanii i rozpoczął z nimi treningi. Większość żołnierzy tej jednostki pochodziła z okolic Siedlec. Piętnaście z osiemnastu kompanii sformowanych w stacjonującym w latach 1919-20 w Siedlcach batalionie zapasowym trafiło w kolejnych miesiącach do 22. pp, a tylko trzy do pozostałych jednostek 9. Dywizji Piechoty. Niektórzy regionaliści twierdzą, że drużyna piłkarska powstała w 22. pp jeszcze wcześniej, a pierwszy mecz rozegrała w 1920 r. z drużyną 34. pp z Białej Podlaskiej, jednak dotychczas nie odnaleziono wiarygodnych źródeł tej informacji.

Stacjonujący w okolicach Mołodeczna piłkarze WKS 22. pp uczestniczyli w 1921 r. rozgrywkach B klasy Wileńskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej, zajmując w podokręgu lidzkim drugie miejsce, za Drużyną Sztabową 9. DP. Grali w lidzkiej B klasie także w następnym sezonie, m.in. 6 sierpnia 1922 r., mimo zmęczenia podróżą z Mołodeczna do Lidy, pewnie pokonali zespół WKS 5. pp Leg Lida 3:0. Tych rozgrywek prawdopodobnie nie dokończyli, bowiem jeszcze w sierpniu 1922 r. zapadła decyzja o skierowaniu pułków 9. Dywizji Piechoty do pokojowych garnizonów na Podlasiu.

Pierwszą jednostką przeniesioną z Wileńszczyzny do Siedlec był 9. dywizjon artylerii ciężkiej, który dołączył do tworzonego tu 9. pułku artylerii ciężkiej. Stacjonujący do 1933 r. w Siedlcach 9. pac składał się z trzech dywizjonów utworzonych wcześniej w Dęblinie, Poznaniu i Przemyślu. Każdy z nich miał własną historię.

Natomiast 7 września 1922 r. przybył uroczyście witany przez mieszkańców Siedlec I batalion 22. pp. Następnie, 15 września przyjechał II batalion, a 17 września sztab i batalion sztabowy. Sformowany cztery lata wcześniej w Siedlcach 22. pułk piechoty od razu włączył się w życie społeczne miasta. 8 października 1922 r. z okazji powrotu pułku odbył się mecz WKS 22. pp z reprezentacją Siedlec, zakończony remisem 2:2. W dotychczas opublikowanych wydawnictwach przyjmuje się, że pierwszy mecz WKS 22. pp rozegrał w Siedlcach 23 października 1922 r., przegrywając 2:5 z reprezentacją miasta występującą pod nazwą KS Siedlce, ale spotkanie to było zapewne rewanżem za wcześniejsze, zakończone remisem.

Na początku 1923 r. WKS 22. pp jako pierwszy klub z Siedlec przystąpił do Warszawskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej. WOZPN zrzeszał wówczas 27 klubów, poza stołecznymi były w nim drużyny tylko z Siedlec, Radomia i Modlina. Piłkarze WKS 22. pp grali w tzw. grupie rezerw B klasy. Drugim klubem z Siedlec, który przystąpił do związku w 1924 r. był KS Vulcan, uczestniczący później w rozgrywkach C klasy.

Od wiosny 1928 r., po reorganizacji przeprowadzonej przez PZPN, drużyny piłkarskie z Siedlec uczestniczyły w rozgrywkach prowadzonych przez Lubelski OZPN. Już jesienią tego roku WKS 22. pp Siedlce jako mistrz okręgu lubelskiego po raz pierwszy walczył, choć bez powodzenia, o awans do Ligi Polskiej. Rok później A klasę wygrali piłkarze WKS 9. pac, ale im też się nie powiodło w eliminacjach. Starania o awans siedleckich piłkarzy zakończyły się sukcesem jesienią 1931 r. gdy WKS 22. pp wygrał grupę eliminacyjną, w półfinale wyeliminował WKS 82. pp Brześć, a w finale eliminacji Naprzód Lipiny.

Od awansu do ówczesnej ekstraklasy w Siedlcach wzrosła frekwencja widzów na meczach. Spotkaniami z czołowymi drużynami żyło całe miasto, wiele meczów oglądało od 2 do 3 tys. kibiców. Twórcą sukcesów piłkarzy był dowódca 22 pułku płk Kazimierz Hozer, miłośnik piłki nożnej i legionista - ulubieniec Marszałka Józefa Piłsudskiego. Płk Hozer cieszył się występami swoich podwładnych w Lidze Polskiej tylko przez kilka miesięcy, zmarł 9 czerwca 1932 r. w Warszawie, na skutek obrażeń po upadku z konia podczas ćwiczeń wojskowych przeprowadzonych kilka dni wcześniej pod Siedlcami.

Dziesięć dni po śmierci płk Kazimierza Hozera, 19 czerwca 1932 r. do Siedlec przyjechała jedenastka Rapidu Wiedeń. Tuż po rozpoczęciu meczu, po pierwszym kopnięciu piłki, grę przerwano na dwie minuty i ponad 1500 widzów zgromadzonych na dywizyjnym stadionie uczciło pamięć twórcy ligowej drużyny. Utytułowana jedenastka austriackiej ligi okazała się dla WKS 22. pp zbyt mocnym rywalem. Siedlczanie przegrali z Rapidem 1:6, chociaż początek spotkania był wyrównany. Już w 3. minucie goście z Austrii objęli prowadzenie, ale w 12. minucie po efektownym rajdzie Świętosławskiego z minięciem dwóch piłkarzy i dośrodkowaniem, Sadalski pięknym strzałem głową pokonał bramkarza Rapidu. W tym momencie w Siedlcach był sensacyjny remis 1:1, ale potem przewaga wiedeńskiej jedenastki była bardzo wyraźna, Koszowski jeszcze pięć razy wyjmował piłkę z bramki.

Autorzy wielu publikacji o historii Siedlec przyjmują, że mecz ten był pierwszym spotkaniem siedleckiej drużyny z zagranicznym rywalem. Jednak trzy lata wcześniej, 14 lipca 1929 r. gościł w Siedlcach obywający tournee po Polsce I-ligowy Hakoah Wiedeń, były mistrz Austrii. W meczu na dywizyjnym stadionie w obecności ponad dwóch tysięcy widzów reprezentacja Siedlec złożona z piłkarzy WKS 22. pp i WKS 9. pac przegrała z wiedeńczykami 0:2. W reprezentacji Siedlec wystąpili: Luberda – Kasprzak, Żybura, Witwicki, Kotkowski, Cegłowski, Górski, Mikołajewski, Nowak, Polak i Orth.

Mimo utraty dowódcy, wojskowi piłkarze z Siedlec w 1932 r. zajęli w rozgrywkach Ligi Polskiej dziewiąte miejsce, a w 1933 r. uplasowali się na ósmej pozycji.

W 1933 r. o awans do Ligi jako mistrz lubelskiej A klasy ubiegał się także KS Strzelec Siedlce, który po dwóch meczach został wycofany z eliminacji z powodu reorganizacji siedleckich klubów. Doszło do niej po decyzji dowódcy dywizyjnej piechoty płk. Stanisława Świtalskiego, który w liście skierowanym 23 czerwca 1933 r. do płk. Mariana Prosołowicza, dowódcy 22. pp, polecił rozwiązanie pułkowej drużyny piłkarskiej grającej w Lidze Polskiej oraz przekazanie sprzętu do KS Strzelec Siedlce. Płk Świtalski, znany z niechęci do piłkarzy WKS 22. pp, którzy w 1931 r. wyeliminowali jego podwładnych z WKS 82. pp Brześć w walce o Ligę, wprowadził m.in. zakaz gry podoficerom i oficerom zawodowym w ligowej drużynie, a szeregowcom cofnął ulgi w ćwiczeniach. Pretekstem do tej decyzji był incydent na rozegranym 11 czerwca 1933 r. w Krakowie meczu Wisła – Cracovia, po którym w krakowskim garnizonie wprowadzono zakaz gry wojskowych w cywilnych klubach. Miesiąc później podobny zakaz wprowadzono także we Lwowie. W jednej z gazet sportowych ukazał się wtedy artykuł „Po Krakowie i Siedlcach - Lwów”, w którym alarmowano „o ruchu antypiłkarskim w armiji” i apelowano o rozwiązanie tej sprawy centralnie.

Dotychczas przyjmuje się, że KS Strzelec przejął wojskowych piłkarzy z rozwiązanego WKS 22. pp. Było inaczej, to Strzelca rozwiązano, a WKS 22. pp - aby drużyna zachowała miejsce w ekstraklasie - 5 sierpnia 1933 r. przekształcono z wojskowego w cywilny klub zmieniając jego nazwę. 20 sierpnia 1933 r. siedlczanie zagrali z Wartą Poznań po raz pierwszy jako KS 22 Strzelec im. płk. Kazimierza Hozera.

W poważne tarapaty finansowe i organizacyjne KS 22 Strzelec popadł dopiero w 1934 r. Pozbawiony opieki wojska klub przez pół roku nie miał zarządu, osłabiana wyjazdami kolejnych piłkarzy drużyna grała coraz gorzej. Z powodu zalegania ze składkami na rzecz Ligi klubowi odebrano dwa punkty za zremisowane mecze, co zepchnęło zespół na koniec tabeli. Zarząd Strzelca wyłożył 100 zł kaucji i odwołał się do referendum klubów Ligi, jednak potem wycofał odwołanie oraz drużynę z rozgrywek, oddając osiem meczów walkowerem.

Trzyletnia gra siedlczan w ekstraklasie na trwałe wpisała się w sportową historię miasta oraz rozgrywek ligowych w Polsce. Do 2009 r. w najwyższej klasie rozgrywkowej grało tylko 78 klubów. Klub z Siedlec zajmuje w tabeli wszech czasów ekstraklasy 68. miejsce (14 zwycięstw, 8 remisów, 42 porażki).

Mimo niechlubnego rozstania z Ligą, KS 22 Strzelec Siedlce w 1935 r. jako mistrz A klasy Lubelskiego OZPN starał się o powrót do grona najlepszych w kraju, ale ze względu na problemy finansowe, po rozegraniu trzech meczów następne trzy oddał walkowerem i zajął w eliminacjach grupowych czwarte miejsce. Wiosną 1936 r. klub z Siedlec, po zawieszeniu przez PZPN za dawne długi wobec Pogoni Lwów i Ruchu Chorzów, nie rozpoczął w terminie rozgrywek A klasy. Po dwóch meczach oddanych walkowerem przywrócony do rozgrywek Strzelec nie pojechał do Lublina na mecz z Unią. Konsekwencją trzeciego walkoweru była degradacja do B klasy. Gdy w następnym sezonie siedlczanie nie przystąpili do gry w B klasie, w kwietniu 1937 r. Lubelski OZPN skreślił praktycznie nieistniejący KS 22 Strzelec Siedlce z ewidencji piłkarskiej „za absolutną bezczynność w ciągu dwóch lat”.

W latach 1928-35 w rozgrywkach A i B klasy lubelskiego okręgu uczestniczyło po kilka drużyn z Siedlec, natomiast w latach 1936-38 prawdopodobnie ani jedna, bowiem brak źródeł potwierdzających ich udział. Drużyny z Siedlec w tym czasie rozgrywały mecze towarzyskie.

Kilkuletni marazm w siedleckim futbolu trwał do wiosny 1939 r. kiedy grupa działaczy postanowiła powołać w Siedlcach Podokręg Podlaski, co zyskało przychylność PZPN. Wśród 11 drużyn , które przystąpiły do Lubelskiego OZPN były cztery zespoły z Siedlec: Klub Sportowy Związku Strzeleckiego, WKS, Naprzód i Gwiazda. Pozostałe zgłosiły się z Białej Podlaskiej, Międzyrzeca Podl., Radzynia Podl., Sokołowa Podl. i Łukowa.

Klub Sportowy Związku Strzeleckiego Siedlce powstał 25 kwietnia 1936 r. Z tego okresu pochodzi informacja o walnym zebraniu, wybraniu władz KS ZS oraz wyznaczeniu kierowników sekcji. Należy przyjąć, że jego poprzednikami były KS Strzelec (1921-1933) i WKS 22. pp (1921-1933) oraz po reorganizacji KS 22 Strzelec im. płk. Kazimierza Hozera (1933-1936). Prezesem utworzonego w 1936 r. KS Związku Strzeleckiego został Eustachy Czechowicz, który w latach 1931-33 był członkiem zarządu KS Strzelec, a w latach 1934-36 wiceprezesem KS 22 Strzelec im. płk. Kazimierza Hozera. Na kierownika sekcji piłki nożnej w KS ZS wybrany został Franciszek Paterek, który wcześniej był kierownikiem ligowej drużyny w WKS 22. pp oraz w KS 22 Strzelec im. płk. Kazimierza Hozera.

Wojskowy Klub Sportowy Siedlce powstał jako klub garnizonowy po ukazaniu się w kwietniu 1936 r. zarządzenia ministra spraw wojskowych, które było kolejnym etapem reformowania sportu w wojsku. W praktyce zarządzenie rugowało sport wyczynowy z klubów wojskowych, a działalność reformowanych lub zakładanych WKS-ów miała skupić się na krzewieniu kultury fizycznej wśród kadry oficerskiej. WKS Siedlce, którego prezesem był płk Leopold Endel-Ragis, w 1936 r. otrzymał w zarząd stadion dywizyjny, ale rok później stadion przy obecnej ul. Wojskowej stał się obiektem miejskim. Z kolei Gwiazda (Sztern) Siedlce i Naprzód (Kadimah) Siedlce były żydowskimi klubami z sekcjami piłkarskimi.

Ze względu na wybuch II wojny światowej Podokręg Podlaski LOZPN w Siedlcach nie zdołał rozpocząć planowanych na jesień ligowych rozgrywek.

W czasie II wojny światowej wielu piłkarzy uczestniczyło w konspiracyjnych meczach organizowanych w Siedlcach i okolicach. Istniały drużyny o nazwach Mydlarze, Goryle, Kolejarze i Czarni. W 1940 r. na siedleckim stadionie doszło do niecodziennego meczu pomiędzy reprezentacją miasta a drużyną Wermachtu. Aleksander Wysokiński, który jako właściciel sklepu mydlarskiego podczas okupacji miał oficjalne kontakty z Niemcami z racji dostarczania im mydła, wykorzystał istniejący antagonizm pomiędzy Gestapo a Wermachtem. Po przybyciu do Siedlec nowego oddziału Wermachtu zachęcił jego oficerów, którzy początkowo nie wiedzieli o zakazie kontaktów sportowych z mieszkańcami okupowanych terenów, do rozegrania meczu piłkarskiego. Gdy dowódcy oddziału Wermachtu dowiedzieli się o zakazie, honor oficerski nie pozwolił im na podporządkowanie się Gestapo i decyzję o organizacji meczu utrzymali. Na trybunie od strony obecnej ul. Wojskowej zasiedli kibice siedleckiej drużyny, a trybuna po przeciwnej stronie zapełniła się szarozielonymi mundurami niemieckich żołnierzy tej formacji. Po pierwszym gwizdku niemieckiego sędziego szybcy siedleccy napastnicy zaatakowali bramkę okupantów. Nastawieni na łatwe zwycięstwo Niemcy byli zaskoczeni ich umiejętnościami piłkarskimi. Mimo faworyzowania przez niemieckiego sędziego swoich piłkarzy, Niemcy bronili się przez większość meczu. Spotkanie zakończyło się kilkubramkowym zwycięstwem siedleckiej drużyny. Po meczu wielu zawodników z reprezentacji Siedlec nie nocowało w domu w obawie przed aresztowaniem.

Siedlce zostały wyzwolone spod okupacji hitlerowskiej 31 lipca 1944 r. Zaraz potem miejscowa młodzież znowu legalnie zaczęła grać w piłkę. Jeszcze jesienią 1944 r. reprezentacja Siedlec rozegrała spotkanie z reprezentacją warszawskiej Pragi. Mecz ten odbył się po 10 października, gdy przed przygotowywaną ofensywą na Warszawę ewakuowano do Siedlec i okolic około 10 tysięcy mieszkańców prawobrzeżnej Pragi, wśród których byli piłkarze przedwojennych stołecznych drużyn.

Historycy regionaliści mecz z Pragą zgodnie uznają za moment powstania Klubu Sportowego Ognisko, bowiem większość piłkarzy z reprezentacji Siedlec zasiliła ten właśnie klub. Zebranie założycielskie z wyborem władz odbyło się najpóźniej do końca marca 1945 r., bowiem 2 kwietnia 1945 r. drużyna KS Ognisko rozegrała w Siedlcach mecz z Okęciem Warszawa. W Ognisku grało wówczas wielu piłkarzy, którzy przed wojną występowali w KS Strzelec, WKS 22. pp, KS 22 Strzelec im. płk. Kazimierza Hozera i KS Związku Strzeleckiego, m.in. Polak, bracia Lewoccy, Major, Skrzypkowski, Kowalczyk, Mazur, Pogonowski. Oprócz grupy piłkarzy inicjatorami powołania tego klubu byli pracownicy węzła kolejowego, należący do Związku Zawodowego Kolejarzy, którego władze były zdominowane przez członków PPS. Założyciele przyjęli nazwę istniejącej w latach 1931-39 drużyny piłkarskiej Kolejowego Przysposobienia Wojskowego Ognisko. Nazwa Ognisko pochodzi od przyjętej w KPW terminologii wobec najniższej struktury tej przedwojennej organizacji paramilitarnej.

W pierwszej połowie 1945 r. powstały w Siedlcach następne drużyny i kluby. Sympatycy PPS wznowili działalność Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego i reaktywowali KS OM TUR. Członkowie ZHP założyli własny, Harcerski Klub Sportowy. Z kolei Wojskowy Klub Sportowy Siedlce powstał jako klub garnizonowy przy Rejonowej Komendzie Uzupełnień na podstawie instrukcji szefa Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego z 24 maja 1945 r., a drużyna piłkarska KS MO została założona przez siedleckich funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej.

Ponieważ w sąsiednich miastach regionu powstawały kolejne drużyny piłkarskie, 3 czerwca 1945 r. w Siedlcach utworzono podokręg rozgrywkowy. Wśród inicjatorów reaktywowania podokręgu byli przedwojenni działacze piłkarscy, m.in. Bronisław Kierzkowski, przed II wojną światową członek zarządu KS 22 Strzelec, później prezes oficjalnie utworzonego Podlaskiego Autonomicznego Podokręgu Piłki Nożnej w Siedlcach. Jego twórcy po nieudanej próbie nawiązania kontaktu z Warszawskim OZPN, 4 sierpnia 1945 r. skontaktowali się z reaktywowanym Polskim Związkiem Piłki Nożnej. Za zgodą PZPN kontynuowali pierwsze po wojnie rozgrywki A klasy systemem jednorundowym, które rozpoczęły się pod koniec czerwca, a w Siedlcach pierwsze mecze odbyły się 15 lipca. Uczestniczyło w nich osiem drużyn: KS Ognisko Siedlce, WKS Siedlce, KS MO Siedlce, KS OM TUR Siedlce, Orlęta Radzyń Podl., Atak Sokołów Podl., Orlęta Łuków i Lot Biała Podlaska. Pierwszym mistrzem A klasy w podokręgu podlaskim został WKS Siedlce, wyprzedzając Ognisko Siedlce.

Potem nastał okres dominacji piłkarzy Ogniska. W 1946 r. jako mistrzowie podokręgu uczestniczyli w mistrzostwach Polski, odpadając w II rundzie po porażce z Polonią Warszawa. W 1947 r. Ognisko bez powodzenia brało udział w eliminacjach do Klasy Państwowej (I liga), zajmując w jednej z trzech grup ósme miejsce. W 1948 r. zagrało w eliminacjach do II ligi, awansując z trzeciego miejsca w grupie. Występy w II lidze w 1949 r. zakończyły się degradacją.

W 1948 r. zdominowane przez PPR, a później PZPR władze kraju zrezygnowały z dotychczasowych form zarządzania sportem nawiązujących do okresu międzywojennego i rozpoczęły wprowadzanie sytemu wzorowanego na obowiązującym w ZSRR. 25 lutego 1948 r. Sejm uchwalił ustawę o powszechnym obowiązku przysposobienia wojskowego oraz organizacji spraw kultury fizycznej i sportu. W tymże 1948 r. Komisja Centralna Związków Zawodowych w porozumieniu ze Związkiem Robotniczych Stowarzyszeń Sportowych opracowała nową strukturę sportu, opartą na zrzeszeniach sportowych branżowych związków zawodowych, do których zaczęto wcielać kluby sportowe. Powstało dziewięć Zrzeszeń Sportowych: Kolejarz, Górnik, Budowlani, Włókniarz, Państwowiec (potem Ogniwo), Chemik (później Unia, a po połączeniu Unii z Ogniwem - Sparta), Metal (później Stal), Spożywca (potem Spójnia) i Związkowiec (rozwiązany 26 listopada 1950 r., a jego koła przekazano do innych zrzeszeń). Jednocześnie w 1948 r. utworzono piony sportowe: CKWS (kluby wojskowe), Gwardia (milicyjne) i AZS (akademickie). Wreszcie, 28 września 1949 r. Biuro Polityczne KC PZPR podjęło uchwałę w sprawie kultury fizycznej i sportu, a Sejm ustawą z 30 grudnia 1949 r. utworzył Główny Komitet Kultury Fizycznej, który zaraz potem zalecił przyśpieszenie likwidacji samodzielnych związków sportowych zastąpionych przez sekcje GKKF oraz reorganizację mających osobowość prawną klubów. W miejsce klubów powstały przy zakładach pracy i instytucjach przynależne do zrzeszeń koła sportowe, które miały rozwijać i propagować równolegle sport masowy i wyczynowy.

We wrześniu 1948 r. w Siedlcach na bazie KS MO powstała Gwardia. W 1949 r. zlikwidowane zostały KS OM TUR, MKS, WKS i HKS Siedlce. W ich miejsce utworzono w 1950 r. koła sportowe: Ogniwo przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, Spójnia przy PSS (Powszechna Spółdzielnia Spożywców) oraz Związkowiec (od jesieni Unia). Rok później powstało jeszcze Koło Sportowe przy PKS (Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej) oraz Szkolne Koło Sportowe.

Natomiast KS Ognisko został włączony do Zrzeszenia Sportowego Kolejarz, nadzorowanego przez centralę Związku Zawodowego Kolejarzy. Zmiana nazwy klubu nastąpiła najpóźniej wiosną 1950 r., piłkarze od 9 lipca walczyli o II ligę już jako ZZK Kolejarz.

W marcu 1951 sekcje piłki nożnej Stołecznego KKF i Warszawskiego KKF utworzyły na trzecim poziomie piłkarskich rozgrywek dwie odrębne klasy wydzielone. W warszawskiej obejmującej całe województwo grały: Kolejarz Siedlce, Gwardia Siedlce, Unia Siedlce, KS Dęblin, Włókniarz Żyrardów, Kolejarz Pruszków, Włókniarz Milanówek i Spójnia Błonie. Kolejarz Siedlce zajął szóste miejsce, natomiast siódma Unia Siedlce i ósma Gwardia Siedlce zostały zdegradowane. W 1952 r. również Kolejarz Siedlce podzielił los Unii i Gwardii, spadając do A klasy, ale ze względu na awanturę na siedleckim stadionie po ostatnim meczu z Kolejarzem Otwock, został karnie przesunięty do B klasy.

Uchwałą prezydium GKKF z 1 grudnia 1952 r. powołane zostało Zrzeszenie Sportowe Start pod patronatem Centralnego Związku Spółdzielczości. Przy zakładaniu ZS Start wzorowano się na istniejącym w Związku Radzieckim Zrzeszeniu Spartak. Do 15 stycznia 1953 r. Start musiał przejąć koła sportowe istniejące przy spółdzielniach pracy będące dotychczas w innych zrzeszeniach. Natomiast tam gdzie ich nie było, spółdzielcy musieli założyć nowe koła i zarejestrować je w ZS Start.

Na podstawie tej właśnie uchwały między 1 grudnia a 15 stycznia 1953 r. w Siedlcach przy Rzemieślniczej Spółdzielni Pracy Przodownik założono Koło Sportowe Start-Podlasie. Nowy klub z kilkoma sekcjami uzyskał pomoc finansową z ZS Start, miał liczne grono działaczy. Dlatego w następnych latach zawodnicy z biedniejącego Kolejarza stopniowo odchodzili do Podlasia.

Przejęcie po 1949 r. sportu przez upolitycznioną administrację oraz próba aktywizowania społeczeństwa do uprawiania sportu politycznymi i administracyjnymi metodami wyraźnie nie powiodła się, a jednym z przykładów upadku amatorskiego sportu na początku lat 50. są również Siedlce. Działalność w wielu siedleckich kołach stopniowo zamarła, istniała bardziej na papierze niż w praktyce, młodzież nie miała ochoty startować w zawodach traktowanych jako propagandowe imprezy. Kolejno zamierała działalność w sztucznie powołanych kilka lat wcześniej kołach o nazwach Unia, Ogniwo, Spójnia. Zaginął także słuch o Gwardii. Na początku 1955 r. w Siedlcach istniały zaledwie trzy koła sportowe: Kolejarz przy PKP, Start-Podlasie przy spółdzielniach pracy oraz zakładowe przy PKS.

Odwrót od radzieckiego systemu sportu preferującego piony i zrzeszenia oraz powrót do samodzielnych organizacyjnie klubów i związków sportowych rozpoczął się wraz z polityczną odwilżą. 1 marca 1955 r. przewodniczący GKKF wydał zarządzenie umożliwiające przyjmowanie odrębnych nazw. Zdecydowana większość klubów powróciła szybko do tradycyjnych lub przybrała zupełnie nowe.

Procesy te nie ominęły Siedlec. Latem 1955 r. Kolejarz wchłonął Koło Sportowe przy PKS, a w grudniu 1955 r. zmienił nazwę na KS Pogoń. Pod koniec 1955 r. w Siedlcach istniały tylko dwa kluby: Pogoń i Podlasie, w których sport uprawiało 420 osób.

Na początku 1957 r. z inicjatywy zarządów Pogoni i Podlasia, przy akceptacji władz Siedlec oraz Rady Głównej ZSSP Start, w sali konferencyjnej KM PZPR zwołano walne zebranie członków obu klubów. Podjęto na nim decyzję o połączeniu i utworzeniu nowego Klubu Sportowego Start-Pogoń Siedlce (w części archiwalnych dokumentów z lat 70. występuje nazwa Klub Sportowy Spółdzielczości Pracy Start-Pogoń), przynależnego organizacyjnie do ZSSP Start. Klub miał centralnego patrona, ale piłkarze aż do wiosny 1973 r. grali w niższych klasach okręgu warszawskiego, które były czwartym, piątym i szóstym szczeblem rozgrywek.

Po okresie stagnacji, w drugiej połowie lat 60, nastąpiło ożywienie nie tylko w siedleckim sporcie, ale i w innych dziedzinach życia miasta. W Pogoni rozwijały się sekcje tenisa stołowego, hokeja na lodzie, lekkiej atletyki i piłki siatkowej mężczyzn. Prężnie działała sekcja kolarska w LZS Siedlce z przełajowym mistrzem Polski Adamem Gruszką, powstał MKS Czarni Siedlce z sekcjami lekkiej atletyki i piłki siatkowej kobiet, a przy utworzonej Wyższej Szkole Nauczycielskiej – Klub Uczelniany AZS Siedlce z aktywną niebawem sekcją koszykówki mężczyzn. Krótko istniała drużyna piłkarska przy filii Warszawskiej Fabryki Pomp, natomiast w 1970 r. przy ZM Nowotko powstał ZKS Stal Siedlce, który przetrwał ponad 20 lat, a jego piłkarze wędrowali między B klasą a ligą międzyokręgową.

To wtedy też, pod koniec lat 60, naciskane przez Start-Pogoń władze miasta przy współpracy z ZSSP Start zdecydowały się na inwestycyjny skok. Powstały plany budowy w Siedlcach hali sportowej, odkrytego sztucznego lodowiska, przebudowy stadionu przy Prusa i remontu stadionu przy ul. Woskowej, które zrealizowano do 1975 r.

Przełom nastąpił także w sekcji piłkarskiej Pogoni. W klubie pracę podjął warszawski szkoleniowiec Aleksander Czyżewski, który wyciągnął drużynę z B-klasowej otchłani. W czerwcu 1973 r. piłkarze awansowali do klasy okręgowej, będącej trzecim szczeblem.

Dwa lata później, po utworzeniu województwa siedleckiego, klub wzmocniono organizacyjnie i finansowo. W 1976 r. trenowani przez Henryka Apostela piłkarze Pogoni zajęli pierwsze miejsce w klasie okręgowej i uczestniczyli w barażach o wejście do II ligi, a od następnego sezonu występowali w utworzonej lidze międzywojewódzkiej. Najwybitniejszym piłkarzem tego okresu był Jerzy Krzyżanowski, który na początku lat. 80 wywalczył w barwach Lecha Poznań dwa razy tytuł mistrza Polski. W tym okresie postępy poczyniły inne sekcje, w finansowanie klubu angażowały się siedleckie zakłady pracy spoza spółdzielczości. Była to jedna z przyczyn kolejnej zmiany nazwy, dokonanej 14 grudnia 1979 r. na walnym zebraniu członków klubu. Przyjęto na nim nazwę Międzyzakładowy Klub Sportowy Start-Pogoń Siedlce.

Mimo trudnej sytuacji finansowej w latach 80., kiedy ze wspierania sekcji rezygnowały zakłady pracy, piłkarze MZKS Start-Pogoń grali w III lidze bądź w niższej klasie okręgowej oraz odnosili sukcesy w rozgrywkach o Puchar Polski. W sezonie 1987/88 zespół Pogoni prowadzony przez trenera Lecha Poducha wyeliminował mające I-ligowy staż drużyny Motoru Lublin i Polonii Bytom. Odpadł dopiero w ćwierćfinale PP, po porażkach z Legią Warszawa. W 1988 r. juniorzy szkoleni przez trenera Jana Niedźwieckiego zajęli czwarte miejsce w Mistrzostwach Polski do lat 19.

Zmiany ustrojowe w Polsce po 1989 r. i nadal zła kondycja finansowa klubu stały się przyczyną następnej reorganizacji. Z patronatu nad MZKS Start-Pogoń wycofało się Zrzeszenie Start, które oprócz finansowania szkolenia sportowców angażowało duże środki w remonty i budowę klubowych obiektów. Od Pogoni odwracały się również miejscowe przedsiębiorstwa. W tej sytuacji działacze zwrócili się o dotację do władz Siedlec, które już wcześniej na obradującym trzykrotnie Sejmiku Sportowym Miasta lansowały ideę powołania wielosekcyjnego, mocnego organizacyjnie i finansowo miejskiego klubu. 29 lipca 1992 r. walne nadzwyczajne zebranie sprawozdawczo-wyborcze MZKS Start-Pogoń podjęło uchwałę o zmianie statutu, przejściu pod patronat miasta i przyjęcie nazwy Miejski Klub Sportowy Pogoń. Następnie zarząd klubu 19 lutego 1993 r. podpisał porozumienie z Zarządem Miasta Siedlce, na mocy którego MKS Pogoń przejął zadania własne miasta w zakresie sportu i rekreacji oraz stał się administratorem obiektów przy ul. Wojskowej przejętych przez samorząd od ZG ZSSP Start i obiektów przy ul. Prusa po zlikwidowanym Miejskim Ośrodku i Rekreacji.

W 1990 r. z inicjatywy Andrzeja Koca, nauczyciela matematyki w SP nr 11, wystartowała Siedlecka Liga Siódemek Piłkarskich. Dzięki jego wielkiemu zaangażowaniu w prowadzenie rozgrywek, SLSP wciąż funkcjonuje. Co tydzień kilkaset osób zrzeszonych kilkudziesięciu drużynach, od trampkarzy do oldbojów, gra w kilku ligach od wiosny do jesieni na boiskach, a zimą w hali. Ta bezcenna inicjatywa popularyzująca futbol w amatorskim wydaniu i zdrowy styl życia została doceniona przez władze miasta. Andrzej Koc w 2000 r. otrzymał prestiżową nagrodę Aleksandria, przyznawaną przez prezydenta Siedlec.

W 1991 r. drużyna piłkarska MKS Pogoń prowadzona przez Lecha Poducha awansowała do III ligi. W 1996 r. seniorzy dotarli do trzeciej rundy rozgrywek o Puchar Polski, natomiast juniorzy (trener Józef Topczewski) wywalczyli czwarte miejsce w mistrzostwach Polski do lat 17. Bramkarzem w zespole juniorów był Artur Boruc, który po dwóch latach gry w siedleckiej drużynie seniorów, latem 1999 r. odszedł do Legii Warszawa i wywalczył ze stołeczną drużyną tytuł mistrza Polski. Od 2005 r. Boruc występuje w Celtic Glasgow, ze szkockim klubem grał w Lidze Mistrzów, a jako bramkarz reprezentacji był najlepszym zawodnikiem w polskiej drużynie na Mistrzostwach Świata w 2006 r. i na Mistrzostwach Europy w 2008 r. Ponadto w reprezentacji Polski seniorów grali dwaj inni wychowankowie Pogoni, w 2005 r. debiutował w niej Konrad Gołoś, a w 2010 r. Jacek Kiełb

Dobra passa Pogoni w III lidze zakończyła się w 1997 r. degradacją seniorów do IV ligi. Sukcesami w późniejszych latach było tylko wejście w 2000 r. do 1/16 Pucharu Polski i zdobycie w 2003 r. Pucharu Mazowieckiego ZPN.

W połowie pierwszej dekady XXI wieku klub znowu pogrążył się w kryzysie, trzy razy zmieniano prezesa, a to nie pozostało bez wpływu na wyniki drużyny seniorów. W 2006 r. piłkarze Pogoni spadli do Mazowieckiej Ligi Seniorów, będącej piątym szczeblem rozgrywek. Konsekwencją organizacyjnego niedowładu było odebranie MKS Pogoń w 2007 r. przez samorząd miasta dzierżawionych obiektów sportowych, które przejął utworzony Ośrodek Sportu i Rekreacji oraz długotrwały konflikt pomiędzy działaczami z sekcji piłki nożnej i rugby.

W 2007 r. grupa piłkarzy grająca w amatorskich drużynach Siedleckiej Ligi Siódemek Piłkarskich założyła KS Mazowsze Siedlce, który od sezonu 2007/08 grał w B klasie, a obecnie występuje w A klasie. Niebawem powstał również KS Prometeusz Siedlce zajmujący się szkoleniem dzieci i trampkarzy, ale klub ten okazał się efemerydą.

Natomiast do przełomu w kwestii przyszłości piłkarzy MKS Pogoń doszło latem 2008 r. Pozostająca poza klubem grupa byłych działaczy i piłkarzy 10 lipca 2008 r. powołała nowe stowarzyszenie sportowe pod nazwą Miejski Klub Piłkarski Pogoń Siedlce. Jego prezesem został Waldemar Cieciera. Mediacja władz miasta sprawiła, że 22 lipca zarząd Miejskiego Klubu Sportowego Pogoń podjął decyzję o przekazaniu z dniem 1 sierpnia do nowego klubu wszystkich drużyn piłkarskich i kart zawodników. MKP Pogoń przejął również barwy, herb oraz tradycje historyczne wiodących sekcji piłkarskich w Siedlcach, od Strzelca do Pogoni. Zarząd utworzonego klubu rozpoczął porządkowanie spraw wewnątrz drużyny i pozyskał sponsora, którym została giełdowa spółka Polimex-Mostostal. Na wyniki nie trzeba było długo czekać, w czerwcu 2009 r. piłkarze MKP Pogoń awansowali do III ligi (trenerzy Przemysław Anusiewicz/Andrzej Zarzycki). Drużyna, prowadzona przez trenera Jana Niedźwieckiego i asystenta Dariusza Blachę, zakończyła rundę jesienną na dziewiątym miejscu. Od stycznia 2010 roku nastapiła  kolejna zmiana na stanowisku trenera pierwszego zespołu seniorów. Miejsce Jana Niedźwiedzkiego zajął trener z Warszawy Grzegorz Siedlecki, dla którego jest to debiut w roli szkoleniowca seniorów. W klubie prace rozpoczął także Grzegorz Wędzyński w charakterze menagera i Dyrektora Sportowego. Zespół pod wodzą Siedleckiego i Wędzyńskiego w rundzie wiosennej sezonu 2009/2010 spisywał się znakomicię zajmując na koniec rozgrywek wysokie 4 miejsce w tabeli, będąc obok Radomiaka Radom najlepszym zespołem wiosny. W czerwcu 2010 roku odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawczo - Wyborcze, na którym wybrano nowe władze Klubu. Nowym Prezesem, w miejsce Waldemara Cieciery, został poseł RP Jacek Kozaczyński, Wiceprezesami Mirosław Pawłowski (Prezes Agencji rozwoju Miasta Siedlce) oraz Władysław Surowiec (przedstawiciel sponosra strategicznego: Polimex-Mostostal). Członkiem Zarządu został dodatkowo Jan Niedziółka (Wiceprezes Zarządu Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Siedlcach).

W 2009 r. zapadły dwie inne ważne decyzje dla rozwoju futbolu w Siedlcach. 15 lutego wybrany osiem miesięcy wcześniej nowy zarząd MKS Pogoń utworzył sekcję piłki nożnej kobiet. Drużyna piłkarek tego klubu od sezonu 2009/10 uczestniczy w rozgrywkach II ligi kobiet.

Ponadto pod koniec roku władze miasta zakończyły kilkuletnie przygotowania do budowy nowoczesnego stadionu piłkarskiego, który powstanie na Papieskich Błoniach. Agencja Rozwoju Miasta S.A. jako inwestor uzyskała kredyt bankowy na inwestycję poręczony przez miasto, a w ogłoszonym przetargu na wykonawcę wybrała konsorcjum Polimex-Mostostal. Nowy stadion oraz dwie płyty treningowe mają powstać do końca 2011 r. Jeśli tak się stanie, władze Siedlec będą zabiegać o status ośrodka pobytowego i goszczenie jednej z reprezentacji narodowych uczestniczących w EURO-2012.

Copyright by Sławomir Kindziuk

All rights reserved

Siedlce 20.01.2010 r.